Ta strona wymaga Adobe Flash Player i przeglšdarki z włšczonš obsługš JavaScript.

Wirtualne wycieczki

Rudno - Zamek Tęczyn

Zamek Tęczyn (Tenczyn) położony jest w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w odległości 24 km na zachód od Krakowa, 5 km na południowy zachód od Krzeszowic na najwyższym wzgórzu Garbu Tenczyńskiego (411m n.p.m.) w Rudnie. Aby dotrzeć do zamku należy udać się od stacji kolejowej w Krzeszowicach w kierunku Tenczynka, następnie odnaleźć Kościół św. Katarzyny w Tenczynku (ok. 2 km). Naprzeciw kościoła należy skręcić w prawo (pd. zach.) na boczną asfaltową drogę, która wkrótce wchodzi do lasu. Na jego skraju znajduje się Staw Wroński (ok. 3 km). Przy skrzyżowaniu z asfaltową dróżką leśną, obok murowanej kapliczki (ok. 5 km) żółty szlak odchodzi w prawo (zach.) należy wejść w narożną ścieżkę leśną, która wznosi się stromo i wychodzi na szczytowy stożek wzgórza z ruinami zamku Tęczyn w Rudnie (5,5 km).

Pierwsza wzmianka dotycząca okolic zamku Tęczyn, datowana jest na 24 IX 1308r., kiedy to Władysław Łokietek z oddziałem rycerstwa przebywający w lasach „in Thanczin” wydał dokument dla klasztoru o. Cystersów w Sulejowie. Przyjmuje się, że pierwszy zamek (drewniany) zbudował około 1319r. kasztelan krakowski Nawój z Morawicy, on też wzniósł największą na zamku wieżę, zwaną do dziś Nawojową Wieżą. Właściwym twórcą zamku murowanego był syn Nawoja, Jędrzej, wojewoda krakowski i sandomierski. Wzniósł on dalszy fragment zamku na najwyższej, pn.-wsch. części wzgórza, gdzie mieszkał i zmarł w 1368r. On także pierwszy przyjął nazwisko Tęczyński. Syn Jędrzeja, Jaśko, odnowił i znacznie rozbudował zamek, a także założył kaplicę. Z tego okresu pochodzi pierwsza, odnotowana w dokumentach historycznych wzmianka, dotycząca bezpośrednio zamku. Władysław Jagiełło więził tu niektórych ważniejszych jeńców krzyżackich, wziętych do niewoli w czasie bitwy pod Grunwaldem. W krótkim czasie ród Tęczyńskich doszedł w Polsce do wielkiego znaczenia. W posiadaniu Tęczyńskich znajdowało się 45 miejscowości, z czego 15 w pobliżu zamku. Około połowy XVIw. często na zamku bywali: Mikołaj Rej z Nagłowic, Jan Kochanowski, Piotr Kochanowski oraz inne ważne postacie polskiego Odrodzenia.

Aż do połowy XVI w. wygląd zamku nie ulegał większym zmianom. W tym okresie znajdowały się przy nim: folwark, łaźnia, browar ze słodownią i dom praczek. W 1570r. kasztelan wojnicki podkomorzy wielki koronny Jan Tęczyński „wielkim kosztem zmurował prawie znowa zamek na Tęczynie” - pisał Bartosz Paprocki w „Herbach rycerstwa polskiego”. Zamek posiadał trzy skrzydła, otwarte ku zach., ozdobione renesansowymi attykami, gzymsami i krużgankami. Rozbudowa zamku ciągnęła się do początku XVIIw. Zamek wraz z podgrodziem został otoczony murem kurtynowym, od pn. wzmocniono go basteją wjazdową (barbakanem), a od pd. dwiema pięciokątnymi bastejami.

Pod zamkiem rozciągały się ogrody (od pn.) i winnice (od zach. i pd.). Ostatnią dużą „inwestycją” na zamku była gruntowna przebudowa kaplicy zamkowej, dokonana w początkach XVIIw. przez Agnieszkę z Tęczyńskich Firlejową. późniejszą fundatorkę klasztoru o. Karmelitów Bosych w Czernej. W 1638r. zmarł wojewoda krakowski Jan Tęczyński, ostatni przedstawiciel rodu. Jego jedyna córka Izabela wyszła za mąż za Łukasza Opalińskiego. W 1655r. marszałek wielki koronny Jerzy Lubomirski, ustępując przed Szwedami, ukrył skarbiec koronny w Lubowli na Spiszu, ale rozpuścił fałszywą wieść, że skarbiec znajduje się w Tęczynie. Szwedzi pod wodzą Königsmarka po dzielnej obronie przez kapitana Jana Dziulę opanowali zamek na mocy układu w 1655r., ale skarbu oczywiście nie znaleźli i w lipcu 1656r. opuścili go i spalili.

Na początku XVIIIw. dobra tęczyńskie przeszły po kądzieli w ręce Adama Sieniawskiego, tą samą drogą uzyskał je wojewoda ziem ruskich, książę August Czartoryski i z kolei jego córka Izabela Lubomirska. Od 1816r. zamek stał się własnością Potockich i pozostał w ich rękach aż do wybuchu II wojny światowej w 1939r. Po „potopie” szwedzkim zamek został w większej części odbudowany i częściowo zamieszkany. W 1768r. uległ pożarowi i od tego czasu popada w coraz większą ruinę. W 1783r. prochy ostatniego z Tęczyńskich, Jana, przeniesiono z kaplicy zamkowej do nowego grobu w kościele św. Katarzyny w Tenczynku.
wirtualne wycieczki - Zamek Tęczyn